Sterk van buiten en fijn van binnen
Van welke kant je ook komt, de weg naar Usquert voert je altijd door een weids Gronings landschap. Uitgestrekte velden onder hoge luchten. En aan de einder het dorp, uitwaaierend rond de middeleeuwse kerk. Geen wonder dat Janine Neuteboom en Frans Niemans als een blok voor de streek vielen. Na vier jaar verbouwen, kan hun huis in het hart van Usquert tegen een stootje.
...
...
...
Kapperdiek
De lentezon breekt door de wolken en schijnt op de huizen rond de kerk. Het ene nog pittoresker dan het andere, maar het pand op de hoek springt eruit. Dit was de kapperszaak van het dorp, bijna honderd jaar geleden gebouwd door Klaas Kremer en zijn vrouw Aaltje Muntinga. Hij knipte en schoor de mannen, zij kapte de vrouwen. Twee keer per week lieten de rijke boeren die het in Usquert voor het zeggen hadden zich hier inzepen. In 1955 verkochten Klaas en Aaltje hun zaak aan IJsbrand Dijk. ‘Kapperdiek’, zoals die al snel genoemd werd, kon echter niet op tegen het moderne scheerapparaat. In 1965 zocht hij een andere baan en sindsdien is het gewoon een woonhuis.
Rust
Hoewel, gewoon? Gemeente Het Hogeland vond het pand met de opvallende gevel waardevol genoeg om er het predicaat ‘karakteristiek’ aan toe te kennen. Het was echter niet de gevel die bij westerlingen Janine en Frans de doorslag gaf. “We vielen eerst voor de omgeving en toen voor de ligging van dit huis. De grote voortuin waar je niks aan hoeft te doen, omdat ‘ie van de kerk is. De weidsheid om ons heen. Dit kleine straatje waar amper een auto door kan. De rust. Heel anders dan het westen, dat trok ons wel.”
Pacht
De sfeervolle buitenkant van het huis wilde het stel behouden, maar binnen ging de indeling op de schop. Waar vroeger de klanten van Kapperdiek op hun beurt wachtten, is nu een lichte woonkamer, die doorloopt in een gezellige keuken. Hier serveren ze thee en zelfgebakken bananenbrood. Op tafel liggen boeken over de lange geschiedenis van Usquert, met foto’s, tekeningen en oude kaarten. Hun huis staat erin, al kwamen zij zelf net te laat om te worden vermeld.
Ook in hun bezit: een overeenkomst uit 1928 van de beklemhuur (pacht) die de vader van Aaltje Muntinga voor de grond betaalde. Die bedroeg twee gulden per jaar, ook in die tijd een laag bedrag. Toen de kerk de huur in 2011 voor het laatste inde, ging het om negenentachtig eurocent.
Zonnig
De vorige bewoners waren kennissen van het stel, dus ze wisten van de aardbevingen en de schade aan het huis. Toch zagen ze het zonnig in, toen ze in 2020 naar het Noorden kwamen. “Voordat we het huis overnamen, reden we enkele dagen door de provincie om zeker te weten dat we geen spijt zouden krijgen. Overal zagen we mooie huizen; het was niet zo dat heel Groningen op instorten stond”, zegt Janine. “Ook denk ik dat het voor ons anders voelt dan voor mensen die hier geboren en getogen zijn. Als je in je geboortehuis woont, veel schade hebt en er gebeurt maar niks, dan snap ik dat je daar moedeloos van wordt. Wij hebben die binding niet, voor ons is dit gewoon een huis. We dachten: we maken het sterk van buiten en fijn van binnen.”
Schuimbeton
“Bij de verbouwing hielden we rekening met aardbevingsbestendigheid”, vertelt Frans. “Je kunt alle binnenmuren wel weghalen, maar dat komt de stabiliteit niet ten goede. Daar was de aannemer scherp op. Hij zag onze tekening en wees meteen muren en balken aan waar we vanwege de constructieve veiligheid van af moesten blijven.
Omdat ons huis op een wierde staat, liep de vloer schuin af. Overal waren op- en afstapjes. Toen we aangaven de vloer te willen egaliseren, adviseerde de aannemer om schuimbeton in de fundering te spuiten. Dat dempt trillingen in de bodem. Bij het afgraven vonden we een menselijke schedel. Tja, dat krijg je als je naast een kerkhof woont. Hij ligt nu bij een archeologieclub.”
Dreun
“Ondanks de beschermende constructies knapt er na een beving altijd wel iets kapot. We deden al twee keer een schademelding bij het IMG en beide keren ontvingen we een vergoeding. Binnen de tijd die ervoor staat, dus ons hoor je niet klagen. Alleen dat schaderapport kan wel wat minder. Bij elke barst in elke latei krijg je hetzelfde uitgebreide verhaal, dat mag van mij ook in één keer. Aan de andere kant is het wel zorgvuldig, je voelt je serieus genomen. En na de beving van 13 februari kwam het rapport goed van pas. We lagen in bed en werden wakker van geroffel en een dreun. Eerst dachten we dat er beneden wat omviel. Toen realiseerden we ons: het is een aardbeving. Door het nauwkeurige schaderapport wisten we precies welke scheuren nieuw waren.”
Janine: “De volgende ochtend was de beving in het dorp wel onderwerp van gesprek. Maar na drie dagen hoorde je er niemand meer over.”
Stof
“Het is geestelijk belastend om elke keer dingen te moeten opknappen. Weer bouwvakkers over de vloer om te breken, te stuken en te sausen. We hébben al vier jaar in het stof gezeten, he? Het is nu wel even klaar. Daarom zetten we het geld van de schadevergoedingen apart. Pas als we weggaan uit dit huis herstellen we alles in één keer.”
Voorlopig gaan ze echter nergens naartoe. Frans zingt in visserskoor De Zielrietzangers en beheert de website van Dorpshuis Usquert. Beeldend kunstenaar Janine doet mee aan atelierroutes en schrijft voor dorpskrant DEVO (‘Deur en Veur Oskerders’). Ze hebben hun draai gevonden.
