"Iedereen is begaan, je hebt er alleen geen fluit aan”

De dag van de bezichtiging staat het stel nog helder voor de geest. “Jacques stoof vol enthousiasme over het terrein. De makelaar en ik er op een drafje achteraan”, vertelt Sylvie. Het pand staat dan al drie jaar leeg en is behoorlijk vervallen. Maar Jacques heeft geen enkele moeite om daar doorheen te kijken. En Sylvie, op dat moment hoogzwanger van de tweede, beleeft in de achtertuin een déjà vu. “Ik zag mezelf en de kleine op een schommel onder de oude appelboom zitten. Niet lang daarna zat ik er daadwerkelijk.” Ze glimlacht bij de herinnering.

Jacques en Sylvie hebben slechts een uur nodig om de knoop door te hakken. Ze willen dit avontuur aangaan en al gauw betrekt het gezin z’n nieuwe stek. “Kamperend, zou je kunnen zeggen, want de boerderij was bij lange na niet bewoonbaar”, zegt Sylvie. Eerst maken ze de kop en de hals woonklaar. Daarna richten ze zich op de romp, een enorme ruimte met een metershoge houten balkenconstructie. Maar kort na het indienen van de vergunningsaanvragen klopt Monumentenzorg op de deur.

"Het bezoek was kort en formeel”, vertelt Jacques. “Ze wilden weten wat onze plannen waren en we kregen onder meer te horen dat we niet aan de constructie mochten komen. Ook moesten we een architect in de arm nemen die gespecialiseerd is in rijksmonumenten. We wisten op dat moment niet eens dat ons huis een rijksmonument was.” Dat Monumentenzorg bestaat, vinden ze een goede zaak. Maar dat ze er nu zelf mee te maken krijgen, is even slikken. Sylvie: “Als eigenaar verplichten ze je tot van alles. Om over verboden nog maar niet te spreken. Een dakraam voor extra daglicht? Een glazen pui in de achtergevel? Vergeet het maar. Je verbouwplannen kunnen zó de prullenbak in.”

Jacques en Sylvie zijn niet voor één gat te vangen en passen hun plannen aan. Het is nu 2012 – kort na de beving bij Huizinge – en het huis is prachtig verbouwd. Maar dan kijkt Jacques op een dag vreemd tegen het dak aan. Het lijkt wel alsof er een knik in zit. “We meldden ons bij de NAM en die stuurde een inspecteur. Die zei ‘ja, dit is niet goed’ en beoordeelde het als een acuut onveilige situatie. Direct ging de hele boerderij aan de binnen- en buitenkant in de stutten.” Of en hoe de schade wordt hersteld, is dan nog maar de vraag. En omdat het om de constructie gaat, komt ook Monumentenzorg om de hoek met een dik pakket aan eisen.

Een oplossing is ver te zoeken en ondertussen volgen de bevingen elkaar op. Het blijft daardoor niet bij een gevaarlijk dak. Er ontstaan lekkages. Balken in de draagconstructie beginnen ernstige gebreken te vertonen. En de schoorsteen – die zich boven de kamer van een van de kinderen bevindt – breekt.

Jacques en Sylvie maken zich zorgen over de veiligheid van hun gezin en dat ontgaat de kinderen niet. Sylvie: “Ze waren bang. De jongste heeft jarenlang niet op haar eigen kamer durven slapen en ze durfden niet alleen thuis te blijven. Want wat als de boel van het ene op het andere moment naar beneden zou komen? Het erge is: dat was helemaal geen onrealistische gedachte.”

Het Centrum Veilig Wonen (CVW) neemt in die periode de afhandeling van de aardbevingsschade over van de NAM. Die doet het echtpaar enkele jaren na de eerste melding een financieel voorstel om de schade af te kopen. Jacques: “Een belachelijk laag bedrag tegen finale kwijting. Met andere woorden: aannemen en nooit meer bij ons aankloppen. Daarmee gingen we niet akkoord.” En dan doet ook de NCG zijn intrede in het leven van het gezin: de boerderij staat op de lijst voor versterking. Dat levert – mede doordat het een rijksmonument betreft – opnieuw eindeloos gesteggel op.

De situatie wordt onhoudbaar. Hun verhaal bereikt uiteindelijk het bureau van de directeur van NCG. Sylvie: “Hij kwam op bezoek en was zichtbaar geschokt. Hij zei: ‘Dit kan niet. We gaan alles op alles zetten om het op te lossen.’ Na die mooie woorden bleef het drie jaar lang stil.” Hun lopende zaak bij het CVW krijgt gelukkig wel een nieuwe wending. De arbiter komt eraan te pas en die stelt Jacques en Sylvie voor een groot deel in het gelijk. Ze krijgen een schappelijk bedrag, maar het duurt nog tot 2020 tot het nieuwe dak er eindelijk op ligt.

Nu, in mei 2024, zit het stel aan de keukentafel in de sfeervolle, verbouwde romp van de boerderij. Wie het verhaal niet kent zou denken dat het af is, maar de ellende is nog niet achter de rug. Bij elke beving dienen zich nieuwe schades aan, die ze plichtsgetrouw melden bij het IMG. En dus komen er keer op keer mensen langs om die schades op te nemen. Sylvie: “Elke keer nieuwe gezichten. Iedereen is heel begaan, je hebt er alleen geen fluit aan. Het is ook haast niet uit te leggen wat voor inbreuk dit geeft op je gevoel van privacy. Al die instanties die hun zegje over jouw huis komen doen. We hebben het een keer beleefd dat we tegelijkertijd het IMG, NCG en Monumentenzorg over de vloer hadden, een gezelschap van twaalf man. Twáálf! En dan heb ik het nog niet eens over de hoeveelheid tijd die er steeds in gaat zitten.”

Het liefst zouden Jacques en Sylvie nu een nieuw terras aanleggen en de onverharde oprit aanpakken, maar dat kan niet. “Tijdens de versterking moeten ze hier met groot materieel over het terrein. Kun je daarna weer opnieuw beginnen”, zegt Jacques schouderophalend. Maar de boerderij verkopen en ergens anders opnieuw beginnen? Hij peinst er niet over. “Ergens zou Sylvie dat wel willen. ’Zo’n prachtige plek als deze vind je nooit weer. Bovendien zit er schot in de zaak: in 2025 staat de versterking gepland en dan kunnen we het achter ons laten!”