IMG: meer hulp nodig voor complexe situaties
Om beter hulp te kunnen bieden in complexe schadesituaties, zou de rijksoverheid het Instituut Mijnbouwschade Groningen meer juridische en financiële mogelijkheden kunnen geven. Dat blijkt uit de Evaluatie Tijdelijke wet Groningen van Andersson Elffers Felix en de Universiteit Utrecht.
Het IMG onderschrijft die conclusie. De onderzoekers adviseren de huidige taak van het IMG te heroverwegen en doet daarbij suggesties zoals het uitbreiden van taken en middelen die IMG kan inzetten voor schrijnende situaties of, nog verdergaand, het IMG de mijnbouwschade te laten vergoeden vanuit een schadefonds van de overheid zelf. Het moet mogelijk maken ook het vergoeden van complexe en grote schade eenvoudiger en sneller te doen.
Lees het nieuwsbericht van de Universiteit van Utrecht: Afhandeling Groningse aardbevingsschade door wettelijk kader beperkt - Nieuws - Universiteit Utrecht (uu.nl)
Het IMG kan nu alleen vergoeding toekennen als de schade voldoende technisch en juridisch onderbouwd als mijnbouwschade kan worden beschouwd en zo is toe te schrijven aan de aansprakelijkheid van de NAM. Het onderzoek laat zien dat het IMG dat in allerlei opzichten ruimhartig doet en daarbij de grenzen van de wet heeft opgezocht. Dat gaat vooral goed bij kleinere schades. Maar bij grote en complexe schades lukt het nog onvoldoende om die altijd eenvoudig en snel af te handelen, aansluitend bij de behoeften en verwachtingen van gedupeerden.
“De conclusies van de onderzoekers zijn bemoedigend omdat ze bevestigen dat er veel bereikt is, maar tegelijk zorgwekkend omdat er echt meer nodig is voor met name complexe situaties”, zegt Bas Kortmann, bestuursvoorzitter van het IMG. “We moeten in de praktijk op juridische gronden verzoeken afwijzen, waar je dat menselijk gezien niet wilt. Voor de Groningers is dat buitengewoon frustrerend. We snappen dat daardoor het gevoel ontstaat dat er onvoldoende oog is voor hun noden. Dat is schadelijk voor het vertrouwen in de overheid.”
Adviesraad
Een van de andere aanbevelingen, namelijk een adviesraad instellen bestaand uit inwoners en maatschappelijke organisaties, neemt het IMG onverkort over en de voorbereidingen daartoe worden gestart. Deze adviesraad kan het IMG structureel helpen om ruimte te geven aan de praktische uitwerking van de menselijke maat in de schadeafhandeling. Het IMG gelooft dat het een betere inbedding biedt voor de huidige inbreng van de maatschappelijke organisaties.
Uitvoeringskosten
Het onderzoek gaat ook in op de uitvoeringskosten van het IMG. Op dat punt onderschrijven de onderzoekers het dilemma dat de opdracht zoals die in de Tijdelijke wet Groningen staat, meebrengt dat er hoge kosten ontstaan. Dit wordt mede veroorzaakt door de arbeidsintensieve maatwerktrajecten en inzet van onafhankelijke deskundigen. Zeker bij complexe schadesituaties moet elke schade worden vastgelegd, beoordeeld en gerapporteerd om het IMG in staat te stellen overeenkomstig het civiele aansprakelijkheidsrecht te besluiten over schadevergoedingen.
Oplossingen
De onderzoekers van de Evaluatie Tijdelijke wet Groningen wijzen erop dat deze aanvliegroute op zich voordelen heeft met het oog op het neerleggen van de rekening van de schade bij de NAM. Maar het nadeel is dat het tot vuistdikke adviesrapporten leidt en hoge uitvoeringskosten voor deze procedure. De Algemene Rekenkamer heeft ook al eens gewezen op de huidige financiële gevolgen van het moeten bewijzen van de aansprakelijkheid van de NAM die volgt uit de Tijdelijke wet Groningen.
Kortmann: “Als je een uitweg vindt uit de vereisten voor die minutieuze verslaglegging, bijvoorbeeld via een schadefonds, dan los je een groot probleem op omdat je sneller en met meer menselijke maat ook grote schades kunt afhandelen. Je slaat twee vliegen in één klap omdat je dan ook de uitvoeringskosten beperkt die wij noodzakelijkerwijze nu moeten maken. Bovendien biedt het mogelijkheden om een werkelijk gezamenlijke aanpak tussen schadeafhandeling en versterken mogelijk te maken, wat ook wel een één-loket-gedachte wordt genoemd. Je kunt dat dan namelijk als overheid zelf vormgeven zonder de beperkingen die de wet nu meebrengt.”
Onafhankelijkheid en Tweede Kamer
Volgens de onderzoekers is het onontbeerlijk het IMG in de huidige onafhankelijke positie te laten ten opzichte van niet alleen de NAM, maar ook onafhankelijk van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de Tweede Kamer. De onderzoekers constateren tegelijk wel een groeiend ongemak bij de Tweede Kamer omdat zij het IMG geen aanwijzingen kan geven. De onderzoekers bevelen aan te zoeken naar manieren om informatie-uitwisseling te verbeteren. Het IMG omarmt dat en is van harte bereid vaker nadere toelichting te verschaffen zoals in de vorm van werkbezoeken en technische briefings en daarbij een open gesprek met de Tweede Kamer toe te juichen. Om daarin dan dilemma’s te delen en oplossingen te zoeken gebaseerd op het begrip van de praktijk.